Kurd li Sûriyê ji sala 1953êyan ve û berî vê çaxê jî kar û xebatê dike bo bidestxistina mafên netewî û komelayetî û rewþenbîrî ji gelê xwe re. Dema em li Tevgera Kurdî dinerin. Di nav Kurdên Sûrî de
1. pirbûna partiyên Kurd li Sûriyê.
2. Rêbazên avakirina endamê partiyê.
3. Giriftarên komelayetî û saykolojî di tevgera siyasî de.
a. Vîlikgêran û Derew û Bêbextî û Tometkarî.
b. Kuncegîriya rewþenbîr .
c. Xwekulabindin bi ser kursî û axatîyê de.
d. Nebûna dîmokrasiyê û hebûna zordestiyê (istibdadê).
e. Hestê berpirsayetî beramber kurdayetî û partayetî.
f. Tevgera Kurd navbera Kurdxwazî û partîxwazîyê.
g. Yê ne bi me re, li dijî me ye; yê bi me re, hevalê me ye.
h. Pêwendiyên rewþenbîr û siyasî Ii nik Kurdan ne saxlem in.
i. Peyda nebûna serdarekî dilsoz û zana di tevgera Kurdî de.
Arezûya axatî û navdariyê
Ev demeke dirêj e ku Kurdan deshilat bidest nexistine, lewre arezûya axatiyê, pelûkirina mirovê Kurd bo nav û dengê xwe li nik kurdan gelek diyar dibê, nemaze, di riya wergirtina kursiyên pêþ de xuyanî dikê, û bûye girêkeke saykolojî di kesatiya mirovê Kurd de, ku gelek ji wan hez axatiyê dikin, lewre eger em zikê mirovê Kurd vekin emê gelek axa têde bibînin, ta radeyekê mirovine ehmeq jî doza axatiyê dikin. Ev arezûya han ne tenê li nik hejar û zengînan heye, lêbelê li nik xwenda û nexwenda jî heye. Wek em li nav û dengê xwe digerin, em hewqas li doza gelê xwe nagerin, lewre jî rewþa tevgera siyasiya Kurdî di barekî nexweþ de birêve diçê, lewre jî em sed parçe ne, lewre jî em ta niha bindest mane, helbestvanekî Kurd, Mela Enewer, helbestek di govara Ronahî de, rûpel 211, belav kir
Serbestî
Divêtin em li vê rêkê nexwazin nav û serdarî
J`dil û îman xebatê b`ken bi rastî em bikeyn karî
Divêtin em hemî pêkve li xwe b`zivirin bikeyn tobê
Zikî paqij bikeyn j`kînê devî taze bikeyn j`parî
Þev û rojan bikeyn þolî ji bo serbestiya Kurdan
Qemî em xo bikêþin tev j`dev û lêvên evî marî
Hemî em sed hezar xûh û hezar xûnan vemalin j`xwe
peyva dawî
Tiþtek tenê di vê kêþeyê de xwe belû dikê, ew jî berjewendiyên miletê Kurd in, ka em jibo çi kar dikin, em jibo miletê xwe xebatê dikin, yan jibo axatiya xwe dikin. Eger em berjewendiyên miletê xwe danin ber çavê xwe, ji xwe, emê dev ji van kursiyên kertonî berdin, em hemî emê nêzîkî hev bibin, emê yekîtiyan sazbikin. Emê partiyên xwe xurt bikin. Bilindî û nizmayîya hestê berpirsayetî li nik xebatkarê Kurd gelek giring e, û helbet bikarhênana yasayên dîmoqratî jî stûneke pêwîst û qayim e bo pêkanîna tevgereke hiþmend û saxlem.