Mahir HesenBêguman mafê çarenûsî mafekî xwezayî ye ku di belge û peymanên navneteweyî de hatiye tekezkirin û her miletek ku bi azadî biryarê xwe bide. Bi Forma desthilatdariya ku ew dixwazin û awayê bidestxistina wê bêyî destwerdana derve ye, ev gotin yên serokê Dewleta Amerîkayê yê berê Wilson e, tevî çend kesan berî wî jî peyvên bi vî rengî li ser zimanê wan hatine bikaranîn, ji ber ku li prensîba xwebirêvebirinê kar kiribûn.
Berî em li ser rewþa Kurdistanê jî biaxivin, dixwazim bidim zelalkirin ku Teoriyên siyasî li welatên ku di navbera takekesî (dîktatorî) û demokratîk de (serdest) diyar dikin, nexasim cewherê desthilatdariya di navbera komarî, padîþah de, û di her cure de behs, ravekirin û belge jî bi kar tînin da ku piþtgirî bide li ser bengiha rewatiya destûra a ku li ser wî welatî û sîstema wî welatî ferz kiriye bête meþandin, û li vir em ê dest nedin wan hûrgiliyên ku bûne têgehên hevpar û naskirî, nemaze li welatên me yên ku bi sîyasetê ve girêdayî ne, dûrî meslek wek peþeyên din, ku piraniya xelkê bi axaftin, analîzkirin û lêkolînkirina mijarên siyasî mijûl dibin, û ji ber vê yekê em ê li ser mijareke pir girîng biaxivin, ew jî welatên ku modernîteya demokratîk e.
Siyasta dûrî rastî û þert û mercên civakên me ji nû ve têne
hilberandin, ku di gelek warên jiyanê de, ev mijar bi desthilatê ve
girêdayî ye û çiqasî ji curê wê dûr e, wek ku me di pêþgotina vê gotarê
de jî anî ziman, forma desthilatdariyan, bi çand û zihniyetê piraniya
rejîmên nijadperest û dagîrkerên Kurdistanê li çar parçeyên wê bi
daxwazên gelên ku hejmara wan di ser pênçî milyon kesî re derbas dibe,
hewla tinekirinê didin, lê her kurdan li ser pêkanîna azadiya xwe bi
israr in. Bi hemî rengê çandî û siyasî bi þêweyekî þaristanî, bêyî ku
biçe ser rêçên din ên ku bi operasyonên tunekirinê neçar bûne, ji bo
parastina xwe, wek ku di pirraniya þoreþ û serhildanan de di dirêjahiya
dîroka wê de qewimî. Wek nimûnek herêma Kurdistana Iraqê xwe tekes kir
ku desthilatdariyek modernîtiya demokratîk e, bersiva hemî nexweþî û
zehmetî bi rengekî þaristanî dide.
Pirsa herî girîng ew e ku
desthilatdarî wekî armanc an navgînek ji bo cîbicîkirina bernameyeke
girêdayî desthilatdaran çi ye, gelo ew takekesî ye, berfireh an jî
demokratîk e, û asta pêwendiya wê bi gelê xelkê re û mafên wan ên
hemwelatîbûnê di maf û erkan de ye, û di derbarê wê de gelo mimkun e ku
hin kes li dijî rêbaza miletekî û ser welat û hemwelatî, û ev jî me
digihîne ramana dijberiya neteweyî, çi bi awayê kesên serbixwe, çi partî
û rêxistinên civaka sivîl.
Em naxwazin bikevin nav hûrgiliyên
bêtarên hikûmetên serdema demokratîk tenê bi nav ”hikûmetên dagîrkerên
kurdistan”. Nexþeya rê ya ku hemû hikûmetên dagîrker bikar tînin, ji
roja pêþî heta roja me ya îro ku encam û armancên xwe ji tawanên
komkujî, þerê kîmyawî û dorpêçkirina û zinarên beyanî ku salên berê li
dijî herêmên kurdî hatibû bikaranîn, cuda nakin, lê dîsa gelê Kurd bi
awayeke medenî û qanûnî çûye li berxwedaye da ku nêrîna xwe li ser
tiþtên ku qaþo ew dibêjin kurd ne xwedî maf e dide.